- Zapotrzebowanie na składniki pokarmowe krów-mamek zmienia się stosownie
do ich stanu fizjologicznego:
- stadium produkcyjności,
- okres wycieleniowy
- początek karmienia (do 3. miesiąca laktacji),
- pełną laktację (od 4. miesiąca do końca laktacji),
- reprodukcję (3. miesiąc laktacji),
- środek ciąży (od 6. do 7. miesiąca),
- koniec laktacji (8. miesiąc ciąży),
- koniec ciąży (9. miesiąc).
Kluczowym punktem w użytkowaniu i produkcyjnym cyklu krów-mamek jest okres kojarzenia. Procent zapłodnienia jest relatywny do kondycji ciała przy kojarzeniu i zmian masy ciała między wycieleniem a pokryciem. W okresie kojarzeń poziom żywienia żywienia powinien zapewnić utrzymanie dobrej kondycji (2,5-3,0 pkt.), natomiast w pozostałym okresie zimowym i przed wypędzeniem na pastwisko w kondycji słabej (1,5-2,0 pkt.). Krowy będące w kondycji wynoszącej 2,5 punktu nie reagują spadkiem zdolności reprodukcyjnej.
Gdy krowy cielą się w okresie późnozimowym to w czasie odsadzania cieląt zaleca się utrzymanie ich w kondycji ocenianej na 3 punkty. Przy wycieleniach późno-letnich (sierpień-wrzesień) odsadzanie ma miejsce w czerwcu/lipcu, zalecana kondycja wynosi 2,5 pkt. W okresie wycieleń krowy powinny być dobrze umięśnione, ale nie przetłuszczone, aby nie wystąpiły trudności przy wycieleniu. Zaleca się 3 pkt. kondycji dla krów wycielających się w okresie pó.no-letnim. W okresie zimowym żywimy je obniżając poziom żywienia do kondycji ocenianej na 2 - 1,5 punktu (przed wypędzeniem na pastwisko). Kondycja 2-2,5 pkt., a nawet 1,5 pkt. jest odpowiednia przy wycieleniach późno-zimowych, gdyż kondycja krów będzie wkrótce szybko odbudowana na młodej trawie pastwiskowej.
Po wypędzeniu na pastwisko krowy bardzo szybko odbudowują swoją kondycję i zwiększają masę ciała. W ciągu roku dobre pastwisko może dostarczyć 65% paszy dla jednostki krowa-cielę. Pastwisko powinno zapewnić krowom produkcję mleka wystarczającą dla odpajania cieląt, przy czym krowa powinna odbudować swoje rezerwy ciała, dojść do zdolności rozpłodowej i zacielić się po okresie kojarzeń.
Po wycieleniu produkcja mleka zwiększa się stopniowo osiągając maksimum między 1. a 3. miesiącem laktacji. Wydajność mleka krów wieloródek wynosi przewa żnie 1-2% ich masy ciała, zaś pierwiastek jest o około 20% mniejsza. Na każdy 1 kg zmniejszonej ilości pobieranego mleka cielęta są w stanie pobrać około 0,14 kg SM porostu, co jednak nie rekompensuje wartości pokarmowej mleka i przyrosty zmniejszają się o około 80 g/dzień. Przy niedoborze zielonki pastwiskowej można cielęta dokarmiać, stosując dodatek paszy treściwej.
W dobrze prowadzonych stadach mięsnych masa ciała krów-mamek nie powinna zmieniać się w ciągu roku więcej niż o około 20%. Straty masy ciała przy wycieleniu wynoszą 1,3 % do 1,7 % x masa ciała cielęcia przy urodzeniu. W okresie zimy, gdy kondycja krów spada z 3,5 do 1,5 punktu, krowa traci 50-65% tłuszczu i 5-10% białka.
Krowy-mamki w okresie ciąży powinny być w dobrej kondycji, chociaż pod koniec okresu pastwiskowego ich masa ciała może spaść nawet o 25%, co jednak nie pogarsza ich kondycji i pozwala na wykarmienie cielęcia i zacielenie. Obniżenie poziomu żywienia krów-mamek w okresie późnej ciąży nie osłabia przeżywalności zwierzęcia i nie wpływa ujemnie na ich masę ciała. Natomiast, jeżeli krowa jest niedożywiona w ciągu 3 ostatnich miesięcy ciąży, to cielęta mogą mieć mniejszą masę ciała, gorszą przeżywalność i tempo wzrostu.
Jałówki po zacieleniu muszą być tak żywione, aby przy wycieleniu były w dobrej kondycji. W ostatnich 3 miesiącach ciąży dawka pokarmowa dla jałówek powinna odpowiadać dawce dla krów w początkowym okresie ciąży przy produkcji około 4 kg mleka/dzień. Szczególnie niebezpieczne jest niedożywienie jałówek cielących się w 2. roku, jeszcze rosnących, gdyż odbija się to ujemnie na masie ciała cieląt, głównie z powodu współzawodnictwa między zapotrzebowaniem na składniki pokarmowe na ciążę i wzrost. Dlatego niedożywienie jest bardziej niebezpieczne u pierwiastek niż u wieloródek.
Niedożywione po wycieleniu krowy produkują mniej mleka, szczególnie wtedy, gdy rezerwy ciała są już niewielkie, co ujemnie odbija się na tempie wzrostu cieląt.
Niedożywienie krów ras mięsnych, podobnie jak i krów ras mlecznych, trwające od wycielenia poprzez okres rozrodu może zmniejszyć skuteczno.ć pierwszego krycia, spowodować opó.nienie w zapłodnieniu i obniżyć wskaźnik zacieleń. Ważną rolę w rozrodzie krów-mamek odgrywa kondycja zwierząt przy wycieleniu, gdyż ma ona wpływ na termin wystąpienia pierwszej po porodzie rui. Jeżeli po wycieleniu krowa traci na wadze więcej niż to wynika z masy ciała cielęcia, wód płodowych i łożyska, wtedy w stadzie zmniejsza się ilość krów zacielonych.
W dobrze prowadzonym stadzie bydła mięsnego krowa powinna dać jedno cielę w ciągu 12 miesięcy, a ruja i zacielenie powinny nastąpić przed 85. dniem po wycieleniu. Masa ciała cieląt po odsadzeniu (przy dobrym pastwisku) powinna mieścić się w granicach 180-230 kg. Aby uniknąć trudności z zacielaniem się pierwiastek karmiących cielęta, co związane jest głównie z ograniczonym pobraniem paszy, która nie pokrywa ich potrzeb nie tylko na produkcję mleka, ale przede wszystkim na wzrost, należy je kryć o 30 dni wcze.niej niż wieloródki.
Żywienie krów-mamek w okresie zimowym opiera się prawie wyłącznie na paszach objętościowych, zwykle gorszej jakości niż te, które są stosowane w żywieniu krów mlecznych. Skarmia się przeważnie kiszonkę z traw, siano z późnych pokosów, słomę. Lepsze pasze powinny być zachowane na okres krycia, kiedy to krowy mają największe potrzeby pokarmowe, a najgorsze na te okresy, w których krowy mają niskie zapotrzebowanie (w okresie zasuszenia). W zależności od udziału energii oraz ilości i jakości białka w paszy objętościowej, może zachodzić konieczność dodatku niewielkiej ilości paszy treściwej (1-2 kg/dzień).
W przypadku konieczności wprowadzenia paszy treściwej do dawki pokarmowej należy pamiętać o zjawisku substytucji. Każdy kilogram paszy treściwej podawany powyżej 1,5 kg/dzień powoduje zmniejszenie pobrania suchej masy paszy objętościowej o około 0,3 -0,5 kg, w zależności od wartości wypełnieniowej paszy objętościowej.
Dawki pokarmowe dla krów-mamek powinny być uzupełnione brakującymi składnikami mineralnymi. Zaleca się stosowanie mieszanek mineralnych lub lizawek solnych z udziałem mikroelementów. W póśnym okresie ciąży i we wczesnej laktacji należy stosować dodatek witaminy A (40 000 j.m./dzień). Mieszanki mineralne powinny zawierać odpowiedni poziom soli (najlepiej jodowanej).
Bydło żywione dawkami z niedoborem soli zjada kurz, kał, pije mocz w celu wyrównania niedoboru soli.
